İş Değişikliği ve Gelir Vergisi Uygulaması
Bilindiği gibi Gelir Vergisi Kanunu kapsamında işverene bağlı olarak çalışmakta olan hizmet erbabına ödenen ücret ve ücret niteliğindeki ödemeler üzerinden gelir vergisi kesintileri yapılmaktadır. Kesinti yapılırken çalıştığı takvim yılı içerisinde işçiye ödenen ücretlerin toplamı dikkate alınır. Yani söz konusu takvim yılı içerisinde işçiye ödenen ücret ve ücret niteliğinde kabul edilen ödemeler toplanarak kümülatif vergi matrahı oluşturulur ve bulunduğu vergi dilimindeki tarife uygulanır.
a) Yıl İçerisinde Gerçekleşen İş Değişikliklerinde Uygulanacak Tarife Nasıl Belirlenir?
Bir takvim yılı boyunca aynı işveren nezdinde çalışan hizmet erbabı için uygulanan gelir vergisinin nasıl hesaplanacağına yukarıda kısaca değindik. Peki işçinin takvim yılı bitmeden iş değişikliği yapması halinde gelir vergisi nasıl hesaplanır? Bu durumda her bir işveren nezdinde ödenen ücretlere ayrı ayrı vergi tarifesi uygulanmaktadır. Kısaca ilgili tarife farklı işverenler nezdindeki kümülatif ücret geliri toplamına göre değil, her işverenin ödediği ücret üzerinden ayrı ayrı hesap edilecektir.
Bu bağlamda iş değişikliği yapan personelin yeni iş yerindeki ücret matrahı ile önceki işveren nezdinde olan kümülatif ücret matrahının birbiriyle ilişkilendirilmesi mümkün değildir.
b) Aynı Yıl İçinde Birden Fazla İşverenden Ücret Alınması Durumunda Beyanname Verilmesi Gerekli Midir?
Bir takvim yılı içerisinde birden fazla işverenden ücret alındığı hallerde beyanname verme gerekliliği diğer işverenlerden alınan ücretin miktarına göre değişiklik göstermektedir. Şöyle ki; beyanname verilmesi ile ilgili temel kriter ikinci vergi dilimidir. Bu tutar ise yıllara göre değişmekte olup 2019 yılı için 40.000 TL’dir.
Buna göre 2019 yılı içinde iki işverenden ücret alan personelin, ikinci işverenden aldığı ücret 40.000 TL ‘yi aşıyor ise takip eden yılın Mart ayına kadar gelir vergisi beyannamesi vermesi gerekmektedir.
Bu değerlendirme iş değiştirilen yıldaki gelir vergisi tarifesinin ikinci dilimine göre yapılır.
c) İşverenin Eski İşyerindeki Kümülatif Vergi Matrahından Sorumluluğu
İş değişikliği durumunda ikinci işverenin kümülatif vergi matrahını dikkate almasına gerek bulunmamaktadır. Keza yeni işveren, eski ücret ve uygulanan tarife ile bağlı olmayıp ilk işveren gibi ödemiş olduğu ücrete uygulanacak tarife ile sorumludur.
Aynı doğrultuda 160 Seri No’lu Gelir Vergisi Genel Tebliği’nde bu husus şöyle açıklanmıştır;
"...Buna göre, bir hizmet erbabının birden fazla işverenden ücret alması halinde, her bir işverenin ödediği ücretler, ayrı ayrı vergilendirilmektedir. Dolayısıyla vergi tarifesi, her bir işverenin ödediği ücrete, diğer işveren veya işverenlerin ödediği ücretle ilgilendirilmeksizin ayrı ayrı uygulanmaktadır..."
Bununla birlikte iş değiştirmede vergi matrahının sıfırlanması konusunda Gelir İdaresi Başkanlığı İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı’nın B.07.1.GİB.4.34.16.01-GVK 103-708 Sayı ve 10/06/2011 Tarihli Özelgesi şu ifadelere yer vermektedir:
“Bu hüküm ve açıklamalara göre, yeni işe başlayan personelin çalışacağı süre içerisinde elde edeceği ücret gelirinin Gelir Vergisi Kanunu’nun 61, 94 ve 103 üncü maddeleri uyarınca vergilendirilmesi aşamasında daha önce çalışmış olduğu işverenden elde ettiği kümülatif ücret matrahının yeni iş yerinde çalışacağı süre içerisinde elde edeceği ücret matrahı ile ilişkilendirilmemesi gerekmektedir. Bir başka anlatımla yeni iş yerinde söz konusu personelin elde edeceği ücretlerin tevkif suretiyle vergilendirilmesine esas olarak başlangıçta “0” matrahın dikkate alınması gerekmektedir.”
Yukarıda açıklanan nedenlerle iş değiştiren işçiye ödenen ücretin ikinci vergi dilimini aşması halinde, personelin iş değişikliğini takip eden yılın Mart ayına kadar kendi adına gelir vergisi beyanında bulunması gerekmektedir. Dolayısıyla mevcut vergilendirme uygulamasında yeni işverenin kümülatif vergi matrahına ilişkin herhangi bir sorumluluğu bulunmadığı söylenebilecektir.
d) İş Değişikliklerinde Vergilendirme ile İlgili Ortaya Çıkabilecek Sorun ve Öneriler
Yukarıda yer verdiğimiz açıklamalar münderecatında yeni vergi sistemi ile ilgili zaman zaman birçok sorun yaşanabileceği öngörülmektedir. Özellikle ülkemizde vergi mükellefi sıfatını haiz işçilerin vergilendirme sistemi ile yeterli bilgi birikimine sahip olmadığı ve bu konuda doğru bir şekilde yönlendirilme gereği ortaya çıkmaktadır. İşbu sebeplerle aynı takvim yılı içerisinde iş değiştirerek gerekli olduğu halde beyannamede bulunmayan işçilerin, bir süre sonra Gelir İdaresi tarafından pişmanlık hükümlerinden faydalanarak ödemede bulunmaya davet edilebilmesi söz konusu olabilmektedir.
Bu tip sorunların önüne geçebilmek adına önceden işçilerin kümülatif vergi matrahlarının öğrenilmesi, takvim yılı içerisinde ortaya çıkacak vergi farkı ve beyannamede bulunmaları gerektiği konusunda bilgilendirilmelerinin yararlı olacağı kanaatindeyiz.
