Kıdem tazminatının tavan tutarı, en yüksek devlet memuruna ödenen emeklilik ikramiyesi tutarı ile sınırlandırmıştır. Buna göre kıdem tazminatı tavanı tutarı, memur maaş katsayısına bağlı olarak değişmektedir.

01.01.2020- 30.06.2020 tarihleri arasında geçerli olmak üzere, aylık memur maaş katsayısı (0,146061), taban aylık katsayısı (2,28624), yan ödeme katsayısı ise (0,046321) olarak belirlenmiştir.

Memur maaş katsayılarında yapılan artış nedeniyle 01.01.2020-30.06.2020 tarihleri arasında işçilere ödenecek kıdem tazminatının tavanı 6.730,15 TL olmuştur.

01.01.2020-30.06.2020 tarihleri arasında geçerli kıdem tazminatı tavan tutarı hesaplama tablosu şöyledir;

Kanunda gösterilen fesih hallerinde en az bir yıllık kıdeme sahip işçiye veya işçinin ölümü halinde hak sahiplerine işveren tarafından kanun gereği ödenmesi icap eden, miktarı işçinin kıdemine ve son brüt kazancına göre belirlenen tazminattır.

Kıdem tazminatı işçiler için tanınmış bir haktır. Kendi isteğiyle işten ayrılan işçi kıdem tazminatına hak kazanamaz. Kıdem tazminatının söz konusu olabilmesi için tam bir yılın dolması gereklidir.

Kıdem tazminatına hak kazanma noktasında en az bir yıllık çalışma koşulu, İş Kanunu sistemi içinde nispi emredici bir hüküm olarak değerlendirilmelidir. Buna göre, toplu ya da bireysel iş sözleşmeleriyle, en az bir yıl çalışma süresi işçi lehine azaltılabilecektir. (Y9HD, Esas No. 2014/30839 Karar No. 2016/3851)

Çalışma sürelerinin yanında işçiye sağlanan sosyal haklar da kıdem tazminatı hesabında önemli rol oynar. Ancak sosyal hakların kıdem tazminatına dahil edilmesi için süreklilik arz etmesi gerekmektedir.

Yargıtay Kararlarında olduğu da olduğu üzere; “ücret dışındaki para veya para ile ölçülebilen menfaatlerin, tazminata yansıtılmasında son bir yıl içinde yapılan ödemeler toplamının 365’e bölünmesi suretiyle bir güne düşen miktarın belirleneceği kabul edilmektedir. Dönemsel bir niteliği olmayan parasal haklar bakımından, yıl içinde yapılan ödemelerin 365 güne bölünmesi suretiyle bir güne düşen tutarın belirlenmesi yerindedir.” (Y7HD, E.2015/2861, K. 2015/1523)

“İşçiye sağlanan özel sağlık sigortası yardımı ya da hayat sigortası prim ödemeleri de para ile ölçülebilen menfaatler kavramına dahil olup, tazminata esas ücrete eklenmelidir.” (Y922, E.2014/5639, K. 2015/16873)

İş Kanunu’nun aşağıda belirtilen 14. maddesindeki nedenlerden dolayı işçiye kıdem tazminatı ödenir. Kıdem tazminatı alınabilecek haller;

• İşverenin haklı bir sebep olmadan işçiyi işten çıkartması,
• İşçinin haklı bir sebeple işi bırakması,
• Erkek çalışanların askerlik için işi bırakması,
• Emekli olmak amacıyla işçinin işi bırakması,
• Emeklilikle ilgili diğer şartları tamamlayıp, emeklilik yaşını evinde beklemek amacıyla işçinin işi bırakması,
• Kadın işçinin evlendikten sonraki bir yıl içinde işi bırakması,
• İşçinin vefat etmesi gibidir.

İşçiye ödenecek kıdem tazminatı çalıştığı her bir yıl için son 30 günlük giydirilmiş brüt ücreti tutarındadır. Kıdem tazminatı hesaplama formülü için yıl kesirleri de dikkate alınır.

Kıdem tazminatı hesabında işçinin giydirilmiş brüt ücreti esas alınır. Giydirilmiş ücretin tespitinde, 4857 Sayılı İş Kanunu'nun 32. maddesinde sözü edilen asıl ücrete ek olarak işçiye sağlanan para veya para ile ölçülebilen menfaatler göz önünde tutulur. Buna göre ikramiye, devamlılık arz eden prim, yakacak yardımı, giyecek yardımı, kira, aydınlatma, servis yardımı, yemek yardımı ve benzeri ödemeler dikkate alınır.

İşçinin kıdem süresi gün, ay, yıl olmak üzere ayrılır. Sonra çalıştığı sürenin yıldan arta kalan ayları güne çevrilir ve son brüt ücrette 365’e bölünmek suretiyle günlük ücreti bulunur. Daha sonra günlük ücreti ile yıldan arta kalarak güne çevrilen çalışma süreleri çarpılarak çıkan rakam önceki hesaplanan rakama ilave edilir.

Kıdem Tazminatı hesaplanıp ödemesi yapılırken rakam, SGK prim kesintisi ve gelir vergisi stopajı tabi olmayıp sadece damga vergisi kesintisine tabidir. Ancak gelir vergisi bakımından muafiyet sınırı, kıdem tavanı kadardır.

Kural olarak kıdem tazminatının yıllık miktarı 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’na tabi en yüksek Devlet memuruna bir hizmet yılı için ödenecek azami emekli ikramiyesini geçemez. Buna göre 01/01/2020-30.06.2020 tarihleri arasında işçilere ödenecek kıdem tazminatının yıllık tavan tutarı 6.730,97 TL’dir.

Hizmet erbabının çalıştığı süre ve kıdem tazminatına esas ücreti dikkate alınarak hesaplanan ve ödenen kıdem tazminatları istisna kapsamındadır. Hesaplanan bu tutarları aşan ilave ödemeler ise ücret kapsamında değerlendirilmek suretiyle vergilendirilecektir.

Dolayısıyla, hizmet erbabının kıdem tazminatına esas ücretine göre hesaplanan ve en yüksek Devlet memuruna bir hizmet yılı için ödenen azami emekli ikramiyesi tutarını aşan ödemelerde ise en yüksek Devlet memuruna ödenen azami emekli ikramiyesi kadarlık kısmı istisnaya konu edilecek, aşan kısmı ise ücret olarak vergilendirilecektir.

Örnek kıdem tazminatı hesaplaması

Kıdem tazminatı alma şartlarını yerine getirmiş bir kişinin aşağıda örnek kıdem tazminatı hesaplama işlemi yer almaktadır. Örnekte aylık brüt maaşı 3000 TL olan, her 3 ayda bir maaş ikramiye alan aynı iş yerinde 4 yıl 6 ay 10 gün çalıştığını varsayalım.

Çalışanın brüt ücreti: 3000 TL

Günlük ücreti: 3000 TL / 30 gün = 100 TL

İkramiye: 12000 TL / 365 Gün = 32,87 TL (yılda 4 maaş ikramiye alan çalışanın günlük ikramiye kazancı)

Bu çalışanın giydirilmiş ücreti: 100 TL+32,87 TL = 132,87 TL günlük giydirilmiş ücretin 30 günlük karşılığı ise 3.986,1 TL (132,87 * 30) olmaktadır. Yani bu çalışan, çalıştığı her yıl için 3986,1 TL kıdeme hak kazanacaktır.

4 yıl 6 ay 20 gün çalışan bir işçinin kıdem tazminatı ise

4 yıl için, 15.994,40 TL (4 * 3986,1)

6 ay için 1993,05 TL (6 * 332,17)

20 gün için 218,41 TL ((3986,1 /365) * 20)

Toplamda 18.205,96 TL brüt kıdem tazminatı olarak hesaplanır.

18.205,96 TL üzerinden %0,759 damga vergisinin kesilmesi sonrası kalan tutar net kıdem tazminatı olacaktır.

Saygılarımızla

PERYÖN Hukuk Grubu